Żelazo – najpowszechniejszy metal na naszej planecie. Jego związki są obecne w znacznej ilości w niemal wszystkich rodzajach skał i osadów spotykanych w naszej okolicy. Ten pospolity i niepozorny pierwiastek posiada niezwykły potencjał przemian a jego emanacją są szkliwa temmoku.

Nazwa temmoku lub też tenmoku to japońskie określenie szkliw żelazowych (szkliwo temmoku), i pochodzi od nazwy góry Tianmu w Chinach, gdzie lokalni mnisi pili herbatę z charakterystycznych czarek. Rozkwit produkcji naczyń ze szkliwami temmoku przypada na czasy południowej dynastii Song, czyli XII–XIII wiek; ich unikatowy wygląd sprawił, że stały się pożądanymi utensyliami w ceremonii herbaty (ceramika do herbaty), były przedmiotem eksportu do Japonii, a ich styl wkrótce stał się tam szeroko imitowany. Najsłynniejsze miski do picia herbaty z tego okresu zyskały status skarbu narodowego Japonii — istnieją tylko trzy egzemplarze, zdobi je szkliwo zwane yohen temmoku, opisywane jako wszechświat lub kosmos w czarce. Pewien współczesny ceramik japoński poświęcił swoje życie, próbując odkryć sekret jego produkcji; po latach prób i eksperymentów uzyskał efekt zbliżony do oryginału, choć sam przyznał, że jego dzieło wciąż nie dorównuje ideałom sprzed ośmiu wieków. Oprócz przywodzącego na myśl narodziny gwiazd w mgławicy yohen temmoku, istnieją dziesiątki innych efektów powstających przez przemiany i krystalizację związków żelaza w szkliwie — często noszą one poetyckie nazwy: „zajęcza sierść”, „pióra kuropatwy”, „plamy oleju”, „pył herbaciany” czy „szylkret”. Choć są odmiany niezwykle efektowne i hipnotyzujące, najczęściej spotyka się bardziej powściągliwe i eleganckie odcienie — od ciemnego brązu po czerń. Każdy odcień tego szkliwa posiada jednak niezwykłą głębię i bogactwo: brąz nie jest tylko brązem — pobrzmiewa w nim krwistoczerwony bursztyn; czerń nie jest zwykłą czernią, lecz raczej taflą wody w głębokiej studni albo lasem górskim po zmierzchu. Innymi słowy — temmoku zabiera nas w inny świat; im bliżej się mu przyglądamy, tym bardziej hipnotyzuje, w duchu wabi-sabi.

Jak powstaje nasze szkliwo temmoku?

Proces zaczyna się od pozyskania odpowiednich minerałów. Bazę szkliwa stanowi powszechnie występujący u nas czerwony granit, który sam w sobie zawiera skaleń potasowy i krzemionkę w odpowiednich proporcjach oraz kilka procent związków żelaza. Drugim istotnym składnikiem jest limonit — ruda żelaza występująca w formie niewielkich konkrecji, spotykana w osadach żwirów polodowcowych. Kolejnymi składnikami są popiół drzewny i lokalna czerwona glina. Wszystkie składniki mielone są ręcznie w żarnach i przesiewane. Po dodaniu wody powstaje zawiesina, w której zanurzamy naczynia. Rodzaj gliny, z której zrobione jest naczynie, w ogromnym stopniu wpływa na wygląd szkliwa po wypale; podobnie atmosfera w piecu — kolor może wahać się od ciemnego bursztynu z pasmami niebieskiego, przez głęboką czerń, po efekty rdzawe i metaliczne lub tzw. „pył herbaciany”. Nadmiar popiołu powoduje przesunięcie barwy w stronę oliwkowo-pomarańczowego. Spośród wszystkich wymienionych efektów najtrudniejsza do uzyskania jest głęboka czerń. Zazwyczaj wypał trwa ok. 24 godzin, a temperatura osiąga 1220–1300°C.

Ceramika do herbaty i filozofia temmoku


Czarki pokryte temmoku nie są tylko naczyniami – to zaproszenie do doświadczenia herbaty w inny sposób. Każda czarka jest unikatowa, a jej wnętrze przypomina niekiedy nocne niebo, innym razem taflę wody w studni czy las o zmierzchu. To sprawia, że picie herbaty staje się nie tylko codziennym rytuałem, lecz także kontemplacją – zgodną z duchem wabi-sabi.

Ceramika do herbaty w stylu temmoku uczy nas uważności i dostrzegania piękna w drobnych różnicach – w tym, jak światło załamuje się na szkliwie, jak zmienia się jego barwa wraz z perspektywą. Każde naczynie jest jedyne w swoim rodzaju i nigdy nie powtórzy się drugi raz.

Nasza kolekcja ceramiki Temmoku

Zapraszamy do odkrycia naszej kolekcji naczyń szkliwionych temmoku. Zakorzenione w tradycji, a jednocześnie interpretowane na nowo, emanują głębią i tajemnicą szkliw żelazowych – od bursztynowych tonów po głęboką czerń. Tworzone w duchu filozofii wabi-sabi, każde naczynie opowiada historię minerałów, ognia i czasu. W kolekcji znajdziesz czarki do herbaty, kubki, misy, wazony i butelki, których powierzchnie odsłaniają unikatowe odcienie i faktury, zachęcające do uważnego przyglądania się.